Title Details

Voorwoord xiii

Illustratiebronnen xv

Deel I Taal en Taalvermogen 1

1 Van taal naar taalwetenschap 3

1.1 Inleiding 3

1.2 Talen 4

1.3 Andere talen 7

1.4 Verschillen 11

1.5 Taalwetenschap 13

1.6 Verschillende grammatica’s 14

1.7 De inhoud van dit boek en de deelterreinen van de taalwetenschap 16

2 De taalgebruiker 21

2.1 Inleiding 21

2.2 Kennen en kunnen: het cognitief systeem 22

2.3 Taal en hersenen 24

2.4 Taalbegrip 27

2.5 Taalproductie 32

3 Taalverwerving 40

3.1 Inleiding 40

3.2 Hoe leren kinderen taal? 41

3.3 In welke volgorde verloopt de eerste-taalverwerving? 44

3.4 Welke factoren beïnvloeden de verwerving van een tweede taal? 47

3.5 In welke volgorde verloopt de verwerving van een tweede taal? 49

3.6 Tweetalige ontwikkeling 53

Deel II Taal en Interactie 59

4 Discourse 61

4.1 Inleiding 61

4.2 Interpretatie en gevolgtrekking 62

4.3 Samenwerking 63

4.4 Gesprekken 65

4.5 Samenhang via taalvormen 70

5 Taalhandelingen 75

5.1 Inleiding 75

5.2 De uiting als handeling 76

5.3 Informatiestructuur 80

5.4 Pragmatische gepastheid 83

Deel III Zinnen en hun betekenis 89

6 Zinsdelen en woordsoorten 91

6.1 Inleiding 91

6.2 Zinsdelen 92

6.3 Zinnen, bijzinnen en woordgroepen 93

6.4 Typen woordgroepen 94

6.5 Hoofden en modifi ceerders 96

6.6 Woordgroepstructuur 97

6.7 Woordgroepen versus woorden 101

6.8 Woordsoorten: inhoudswoorden 101

6.9 Woordsoorten: functiewoorden 103

7 Enkelvoudige zinnen 107

7.1 Inleiding 107

7.2 Functies van woordgroepen binnen de zin 108

7.3 Valentie 110

7.4 Semantische rollen 112

7.5 Grammaticale rollen 113

7.6 Het markeren van semantische en grammaticale rollen 114

7.7 Valentiereductie 115

7.8 Reflexieve constructies 116

7.9 Pronominalisatie 117

8 Complexe zinnen 121

8.1 Inleiding 121

8.2 De functie van bijzinnen 121

8.3 De vorm van bijzinnen 124

8.4 Interactie tussen hoofd- en bijzin 126

8.5 Gecoördineerde zinnen 129

8.6 De vorm van gecoördineerde zinnen 130

9 Woordvolgorde 133

9.1 Inleiding 133

9.2 Volgorde en niveaus van analyse 134

9.3 Woordvolgorde op zinsniveau 135

9.4 Zinstype 136

9.5 Ingebedde zinnen 137

9.6 Complexiteit 138

9.7 De informatiestatus van zinsdelen 138

9.8 Woordvolgorde op zinsdeelniveau 139

9.9 Samenhang 141

9.10 Discontinue zinsdelen 143

10 Zinsbetekenis 146

10.1 Inleiding 146

10.2 Compositionaliteit 147

10.3 Nominale woordgroepen: referentie 147

10.4 Nominale woordgroepen: deixis en anafora 152

10.5 Verbale woordgroepen: tijd en aspect 155

10.6 Verbale woordgroepen: situatietypen 158

Deel IV Woorden en hun betekenis 163

11 Woordenschat 165

11.1 Inleiding 165

11.2 Wat is een woord? 166

11.3 De relatie tussen woordvorm en betekenis 167

11.4 Inhouds- en functiewoorden 168

11.5 Het lexicon 170

11.6 Soorten lexicale informatie 172

11.7 Woordenboeken 173

11.8 Betekenis en betekenisrelaties 175

11.9 Betekenisbeschrijving 176

11.10 Woorden over de grenzen van talen 177

12 Woordvorming 182

12.1 Inleiding 182

12.2 De interne structuur van woorden 183

12.3 De functies van woordvorming 184

12.4 Derivatie 185

12.5 Flexie 188

12.6 De vormen van de morfologie 189

12.7 De structuur van woorden en hun betekenis 192

12.8 Verschillen tussen fl exie en derivatie 193

12.9 Verschillen tussen talen 194

13 Samenstellingen en uitdrukkingen 199

13.1 Inleiding 199

13.2 Structuur en betekenis van samenstellingen 200

13.3 Soorten samenstellingen 203

13.4 Incorporatie 203

13.5 Idiomatische uitdrukkingen 204

13.6 De betekenis van idiomatische uitdrukkingen 206

Deel V Spraakklanken 211

14 Spreken en verstaan – spraakklanken 213

14.1 Inleiding 213

14.2 Spreken 214

14.3 Spraakgeluid 215

14.4 Horen en verstaan 217

14.5 Spraakklanken 217

14.6 Spraaksynthese en spraakherkenning 222

15 Klanksystematiek en fonologische processen 226

15.1 Inleiding 226

15.2 Distinctiviteit 227

15.3 Klanksystemen 229

15.4 Distinctieve kenmerken 233

15.5 Morfofonologische processen 234

15.6 Grafemen en fonemen 236

16 Lettergrepen, klemtoon en intonatie 239

16.1 Inleiding 239

16.2 De lettergreep: fonotaxis 240

16.3 Het woord: klemtoon 243

16.4 De zin: intonatie 244

16.5 Ritme 246

Deel VI Talen en Taalgemeenschap 249

17 Verschillen en overeenkomsten tussen talen 251

17.1 Inleiding 251

17.2 Overeenkomsten tussen talen 252

17.3 Genetische verwantschap 254

17.4 Taal en cultuur 259

17.5 Taal en denken: de Sapir-Whorf-hypothese 262

18 Taalvariatie 267

18.1 Inleiding 267

18.2 Wat is een taal? 268

18.3 Wat is een dialect? 269

18.4 De bestudering van taalvariatie 271

18.5 Taalvariatie en sociale factoren 272

18.6 Andere factoren: de situatie en de linguïstische context 279

18.7 Taalvariatie en sociale betekenis 280

19 Taalverandering 284

19.1 Inleiding 284

19.2 Historische taalwetenschap 285

19.3 Het veranderingsproces 288

19.4 Sociale groepen in taalverandering 292

19.5 De inbedding van veranderingen in het taalsysteem 294

19.6 De waardering voor taalverandering 295

20 Tweetaligheid 298

20.1 Inleiding 298

20.2 De tweetalige taalgemeenschap 299

20.3 Taalpolitiek 301

20.4 Tweetalig onderwijs 301

20.5 De tweetalige taalgebruiker 303

20.6 Tweetalig taalgebruik en interferentie 304

20.7 Het ontstaan van nieuwe talen 308

Bibliografie 312

Index 319

“Dit boek geeft een inleiding tot de taalwetenschap in al haar facetten. De structuur van taal krijgt uiteraard ruime aandacht, maar ook de taalgebruiker en de taalgemeenschap komen uitgebreid aan bod. Het boek is niet geschreven in een bepaalde theoretische traditie, maar is algemeen beschrijvend van aard. De gebruikte voorbeelden komen uit een groot aantal talen. In deze geheel herziene tweede editie zijn veel nieuwe voorbeelden en opdrachten opgenomen en worden recente ontwikkelingen in het vakgebied besproken, zoals op het terrein van de neurolinguïstiek.” - Johan van der Auwera, Universiteit Antwerpen

“Een uitstekende inleiding in de taalwetenschap voor de Nederlandse student: coherent, theoretisch breed, met in veel hoofdstukken voorbeelden uit eerste en tweede  taalverwerving, gebarentaal, en taaltypologie.” - Martin Everaert, Universiteit Utrecht

“Alle aspecten van taal komen hier aan bod, in mooie hoofdstukken, alles helder uiteengezet. Omdat ook de moeilijkere onderwerpen niet worden geschuwd en de gebruikte voorbeelden uit heel veel verschillende talen komen, is dit boek soms zelfs ronduit spannend!” - Rint Sybesma, Universiteit Leiden